နိုင္ငံတနိုင္ငံ တြင္ အေရးပါ ေသာ ပထ၀ီ နိုင္ငံေရး အေျခအေနမ်ားေၾကာင္႔ ၄င္းနိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာ နဲ႕ အမ်ိဳးသားစရိုက္ လကၡဏာ မ်ားကို ထိပါးရိုက္ခတ္မႈ မ်ားၾကံဳေတြ႕ရနိုင္ပါသည္။သို႕ ေၾကာင္႕ နိုင္ငံတနိုင္ငံ၏ အခ်ုဳပ္အျခာ အာဏာကို ကာကြယ္ ထိန္းသိမ္းရန္နွင္႕အမ်ိဳးသား အက်ီဳးစီးပြား ကိုေဖာ္ေဆာင္ရန္အတြက္ ပထ၀ီ၀င္ ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား ၏ အေရးပါမႈကို ေလ႕လာသိရွိရန္ လို အပ္ပါသည္။
ပထ၀ီအေျခခံ သေဘာနဲ႔ နိုင္ငံေရးကိုေလ႕လာမယ္ဆိုပါက -
(၁) နိုင္ငံေရးပထ၀ီ၀င္ (Political Geography)
(၂) ပထ၀ီ၀င္နိုင္ငံေရး (Geopolitics) ဟုႏွစ္မ်ိဳးေလ႔လာေတြ႔ရွိရပါသည္။
နိုင္ငံေရး ပထ၀ီ၀င္ ဆိုသည္မွာ နိုင္ငံတနိုင္ငံ ရဲ႕ နိုင္ငံေရး ကိစၥရပ္ေတြမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတဲ႔ ပကတိ အခ်က္အလက္ မွန္မ်ား ျဖစ္ျပီး ပထ၀ီ၀င္ နိုင္ငံေရး ကေတာ႕ပထ၀ီ၀င္ အေျချပဳ နိုင္ငံေရး မွန္းဆခ်က္ မ်ားလို႕ နားလည္ မွတ္ယူနိုင္ပါတယ္။
လိုက္ပ္ဇစ္ တကၠသိုလ္ (University of Leipzig) မွ ပထ၀ီ၀င္ ပါေမာကၡျဖစ္သူ ဖရက္ဒရစ္ရတ္ဇယ္လ္ (Friedich Ratzel) သည္ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္မွာ နိုင္ငံေရး ပထ၀ီ၀င္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္႔ (Politisch Geographic) စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ႔ပါတယ္။ ၄င္းစာအုပ္မွာ စာေရးသူ သည္ နိုင္ငံတနိုင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္ ဆိုတာ ယာယီ သာျဖစ္ေၾကာင္း အင္အားၾကီး နိုင္ငံမ်ားက နည္းလမ္း အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင္႔ အင္အားနည္း နိုင္ငံမ်ားအား သိမ္းသြင္းရန္ ၾကီဳးပမ္းလာမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ႔ပါတယ္။ ရတ္ဇယ္လ္ ၏ အယူအဆမွာ ပင္လယ္ျပင္ သည္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား အား ဆက္စပ္ေပးနိုင္သည္႕ အေရးပါေသာ အရာျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပခဲ႔ သည္။
၁၉၃၀ ျပည္႔ ႏွစ္မ်ားတြင္ ဂ်ာမန္ နာဇီ မ်ားသည္ ရတ္ဇယ္လ္၏ သေဘာထား မ်ားအား လက္ခံခဲ႔ ရံုသာမက လက္ေတြ႔က်င္႕ သံုးခဲ႔ၾကသည္ကိုေတြ႔ရွိရသည္။ထို႕ အျပင္ ၄င္း အယူအဆ အား ယခုလက္ရွိ အခ်ိန္အထိ လက္ခံက်င္႕သံုးေနေၾကာင္း အား အေနာက္ ဥေရာပ နိုင္ငံမ်ားနွင္႔ အဓိက ဖြဲ႔စည္းထားေ သာ ေျမာက္အတၱလႏၱိတ္ စစ္စာခ်ဳပ္အဖြဲ႔ (NATO) ၏ လုပ္ေဆာင္ေနမႈမ်ားမွ သိျမင္နိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
ထို႕ အျပင္ ျဗိတိသွ် ေတြးေခၚရွင္ တဦးျဖစ္ေသာ မက္ကင္ဒါ (Sir Halford Mackinder) (၁၈၆၁-၁၉၄၇) သည္ကမၻာ႕ ဗဟိုခ်က္ အယူအဆအား ထုတ္ေဖၚ တင္ျပခဲ႕သည္။ ၄င္း၏ အယူအဆမွာ ကမၻာေျမျပင္၏ ေလးပံုသံုးပံုမွာ ေရျပင္ ျဖစ္ျပီး က်န္တပံုသာ ကုန္းေျမ ျဖစ္ေၾကာင္း သို႕ျဖစ္၍ ေျမျပင္ တခုလံုးအား ေရျပင္ အလယ္မွ ကၽြန္းမ်ား အျဖစ္ ရႈျမင္ရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင္႕ ၄င္းကၽြန္းၾကီးမ်ားတြင္ ကမၻာ႕ ဗဟိုခ်က္ ေဒသမ်ား သည္ ေအာက္ပါ အတိုင္းျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပခဲ႕သည္-
(၁)ရုရွား
(၂)တရုတ္နိုင္ငံအေနာက္ပိုင္း
(၃)မြန္ဂိုလီးယား
(၄)အာဖဂန္နစၥတန္
(၅)ပါကစၥတန္
(၆)အီရန္(ယခင္ မက္ဆိုပိုေတးမီးယားေဒသ)
(၇)အီရတ္ ေဒသမ်ားျဖစ္သည္။
၄င္းဗဟိုခ်က္ေဒသအားခ်ဳပ္ကိုင္နိုင္သူသည္ကမၻာၾကိးအားလြမ္းမိုးနိုင္မည္႔သူသာျဖစ္ေၾကာင္းမက္ကင္ဒါကတင္ျပခဲ႔သည္။
မက္ကင္ဒါ ၏အယူအဆအားေ၀ဖန္သူတို႕က ၄င္းေဒသမ်ားသည္ ေအးခဲေသာေဒသမ်ားႏွင္႕ အလြန္ လူေနက်ဲပါး ေသာ ေဒသမ်ား သာျဖစ္ေၾကာင္း ေ၀ဖန္ခဲ႕ၾကသည္။ ယေန႔ေခာတ္ တြင္ တိုက္ခ်င္းပစ္ ဒံုးပ်ံမ်ား၊ေလေၾကာင္းႏွင္႕အာကာသ ဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈမ်ားေၾကာင္႔ လက္ေတြ႔တြင္ အသံုး၀င္မႈ နည္းပါးေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ႔ၾကသည္။သို႕ရာတြင္ ဒုတိယကမၻာစစ္အပီး အေမရိကန္ျပည္ေ ထာင္ စု၏ Cotainment Policy ေခၚ ကြန္ျမဴနစ္ နိုင္ငံမ်ားအား ၀န္းရံပိတ္ဆို႕ သည္႕ စနစ္သည္ ကမၻာ႕ဗဟိုခ်က္ ေဒသအား ခ်ဳပ္ကိုင္ျခင္းပင္ျဖစ္ေၾကာင္း မက္ကင္ဒါက ျပန္လည္ ေထာက္ျပခဲ႔သည္။
ထို႕ အျပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနျဖင္႔ ဒုတိယအၾကိမ္ ပထ၀ီ၀င္ နိုင္ငံေရးပညာအား လက္ေတြ႕အသံုးခ်ခဲ႔မႈမွာ ရုရွားနိုင္ငံပိုင္ အလာစကားနယ္ (Alaska) အား၀ယ္ယူခဲ႔ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အလာစကားနယ္ သည္ ရုရွားနိူုင္ငံ၏ အာရွအေရွ႕ဖ်ား နယ္ေျမမ်ားႏွင္႕ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ဘယ္ရင္ ေရလက္ၾကားသာ (Bering) ပိုင္းျခားထားျပီး ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၇.၂) သန္းျဖင္႔ ၀ယ္ယူခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္။အာရွတိုက္ရွိ အေမရိကန္ ကစားပြဲမ်ားအား ၾကည္႕ လွ်င္ ကိုရီးယားတြင္သေရပြဲ ျဖစ္ခဲ႔ပီး ဗီယက္နမ္တြင္ စစ္ရႈံးခဲ႔သည္။ ဂ်ပန္၊ေတာင္ကိုရီးယား၊ ၾသစေတ်းလ် တို႕တြင္ စစ္အေျခစိုက္ စခန္းမ်ားထားရွိျခင္း၊ ထိုင္၀မ္၊ ပါကစၥတန္၊ ထိုင္းနိုင္ငံ၊ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံမ်ားႏွင္႕ မဟာမိတ္ ဖြဲ႔ျခင္းတို႕ျဖင္႔ ႏူကလီးယား ထီးရီပ္မိုး ကာကြယ္ ေပးခဲ႔ သည္မ်ား ကိုလဲ ေတြ႔ရွိရမည္ ျဖစ္ပါသည္။သို႕ရာတြင္ ဒီပလိုေမစီ စစ္မ်က္ႏွာ ဘက္မွ ၾကည္႕လွ်င္ အေမရိကန္ နိုင္ငံ သည္ တရုတ္ႏွင္႔ ရုရွား ဂရိတ္ပါ၀ါ နိုင္ငံမ်ားအား ပိတ္ဆို႕ ခ်ဳပ္ကိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေသာ္လည္း ကမၻာ႕ေစ်းကြက္ ၾကီးမ်ားအား ပိုင္ဆိုင္ထားသူခ်င္း အက်ိဳးမရွိဘဲ ပဋိပကၡျဖစ္ေအာင္လုပ္ၾကမည္မဟုတ္ေပ။
သို႕ျဖစ္ပါ၍ ပထ၀ီ၀င္နိုင္ငံေရး သည္ မ်က္ေမွာက္ကာလ တြင္ အေရးပါေသာနိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္း တြင္ပါ၀င္လာေပရာ ကမၻာ႕ဗဟိုခ်က္ သည္ အာရွတိုက္ ျဖစ္လာေနေၾကာင္း အေမရိကန္၏ ယေန႔လက္ရွိ အာရွပစိဖိတ္ မူ၀ါဒ ေျပာင္းလဲလာေနမႈမ်ား အားၾကည္႕ရႈျခင္းျဖင္႔ သိရွိနိုင္ေပမည္ ျဖစ္ သည္။သို႕ျဖစ္၍ ယေန႔ အခ်ိန္တြင္ ၄င္းအင္အားၾကီး နိုင္ငံမ်ား၏ အားျပိဳင္မႈ ႏွင္႔ နိုင္ငံေရး ပထ၀ီ၀င္ ၏အေရးပါမႈအား ဆက္လက္ ေစာင္႕ၾကည္႕ရင္း မိမိ နိုင္ငံ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္တံ႔ ခိုင္ျမဲေရးအတြက္ ထိမ္းသိန္း ကာကြယ္ေစာင္႕ေရွာက္ သြားရမည္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။။။။။။။။။
Credit : Here
လိုက္ပ္ဇစ္ တကၠသိုလ္ (University of Leipzig) မွ ပထ၀ီ၀င္ ပါေမာကၡျဖစ္သူ ဖရက္ဒရစ္ရတ္ဇယ္လ္ (Friedich Ratzel) သည္ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္မွာ နိုင္ငံေရး ပထ၀ီ၀င္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္႔ (Politisch Geographic) စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ႔ပါတယ္။ ၄င္းစာအုပ္မွာ စာေရးသူ သည္ နိုင္ငံတနိုင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္ ဆိုတာ ယာယီ သာျဖစ္ေၾကာင္း အင္အားၾကီး နိုင္ငံမ်ားက နည္းလမ္း အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင္႔ အင္အားနည္း နိုင္ငံမ်ားအား သိမ္းသြင္းရန္ ၾကီဳးပမ္းလာမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ႔ပါတယ္။ ရတ္ဇယ္လ္ ၏ အယူအဆမွာ ပင္လယ္ျပင္ သည္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား အား ဆက္စပ္ေပးနိုင္သည္႕ အေရးပါေသာ အရာျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပခဲ႔ သည္။
၁၉၃၀ ျပည္႔ ႏွစ္မ်ားတြင္ ဂ်ာမန္ နာဇီ မ်ားသည္ ရတ္ဇယ္လ္၏ သေဘာထား မ်ားအား လက္ခံခဲ႔ ရံုသာမက လက္ေတြ႔က်င္႕ သံုးခဲ႔ၾကသည္ကိုေတြ႔ရွိရသည္။ထို႕ အျပင္ ၄င္း အယူအဆ အား ယခုလက္ရွိ အခ်ိန္အထိ လက္ခံက်င္႕သံုးေနေၾကာင္း အား အေနာက္ ဥေရာပ နိုင္ငံမ်ားနွင္႔ အဓိက ဖြဲ႔စည္းထားေ သာ ေျမာက္အတၱလႏၱိတ္ စစ္စာခ်ဳပ္အဖြဲ႔ (NATO) ၏ လုပ္ေဆာင္ေနမႈမ်ားမွ သိျမင္နိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
ထို႕ အျပင္ ျဗိတိသွ် ေတြးေခၚရွင္ တဦးျဖစ္ေသာ မက္ကင္ဒါ (Sir Halford Mackinder) (၁၈၆၁-၁၉၄၇) သည္ကမၻာ႕ ဗဟိုခ်က္ အယူအဆအား ထုတ္ေဖၚ တင္ျပခဲ႕သည္။ ၄င္း၏ အယူအဆမွာ ကမၻာေျမျပင္၏ ေလးပံုသံုးပံုမွာ ေရျပင္ ျဖစ္ျပီး က်န္တပံုသာ ကုန္းေျမ ျဖစ္ေၾကာင္း သို႕ျဖစ္၍ ေျမျပင္ တခုလံုးအား ေရျပင္ အလယ္မွ ကၽြန္းမ်ား အျဖစ္ ရႈျမင္ရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင္႕ ၄င္းကၽြန္းၾကီးမ်ားတြင္ ကမၻာ႕ ဗဟိုခ်က္ ေဒသမ်ား သည္ ေအာက္ပါ အတိုင္းျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပခဲ႕သည္-
(၁)ရုရွား
(၂)တရုတ္နိုင္ငံအေနာက္ပိုင္း
(၃)မြန္ဂိုလီးယား
(၄)အာဖဂန္နစၥတန္
(၅)ပါကစၥတန္
(၆)အီရန္(ယခင္ မက္ဆိုပိုေတးမီးယားေဒသ)
(၇)အီရတ္ ေဒသမ်ားျဖစ္သည္။
၄င္းဗဟိုခ်က္ေဒသအားခ်ဳပ္ကိုင္နိုင္သူသည္ကမၻာၾကိးအားလြမ္းမိုးနိုင္မည္႔သူသာျဖစ္ေၾကာင္းမက္ကင္ဒါကတင္ျပခဲ႔သည္။
မက္ကင္ဒါ ၏အယူအဆအားေ၀ဖန္သူတို႕က ၄င္းေဒသမ်ားသည္ ေအးခဲေသာေဒသမ်ားႏွင္႕ အလြန္ လူေနက်ဲပါး ေသာ ေဒသမ်ား သာျဖစ္ေၾကာင္း ေ၀ဖန္ခဲ႕ၾကသည္။ ယေန႔ေခာတ္ တြင္ တိုက္ခ်င္းပစ္ ဒံုးပ်ံမ်ား၊ေလေၾကာင္းႏွင္႕အာကာသ ဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈမ်ားေၾကာင္႔ လက္ေတြ႔တြင္ အသံုး၀င္မႈ နည္းပါးေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ႔ၾကသည္။သို႕ရာတြင္ ဒုတိယကမၻာစစ္အပီး အေမရိကန္ျပည္ေ ထာင္ စု၏ Cotainment Policy ေခၚ ကြန္ျမဴနစ္ နိုင္ငံမ်ားအား ၀န္းရံပိတ္ဆို႕ သည္႕ စနစ္သည္ ကမၻာ႕ဗဟိုခ်က္ ေဒသအား ခ်ဳပ္ကိုင္ျခင္းပင္ျဖစ္ေၾကာင္း မက္ကင္ဒါက ျပန္လည္ ေထာက္ျပခဲ႔သည္။
ထို႕ အျပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနျဖင္႔ ဒုတိယအၾကိမ္ ပထ၀ီ၀င္ နိုင္ငံေရးပညာအား လက္ေတြ႕အသံုးခ်ခဲ႔မႈမွာ ရုရွားနိုင္ငံပိုင္ အလာစကားနယ္ (Alaska) အား၀ယ္ယူခဲ႔ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အလာစကားနယ္ သည္ ရုရွားနိူုင္ငံ၏ အာရွအေရွ႕ဖ်ား နယ္ေျမမ်ားႏွင္႕ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ဘယ္ရင္ ေရလက္ၾကားသာ (Bering) ပိုင္းျခားထားျပီး ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၇.၂) သန္းျဖင္႔ ၀ယ္ယူခဲ႔ျခင္းျဖစ္သည္။အာရွတိုက္ရွိ အေမရိကန္ ကစားပြဲမ်ားအား ၾကည္႕ လွ်င္ ကိုရီးယားတြင္သေရပြဲ ျဖစ္ခဲ႔ပီး ဗီယက္နမ္တြင္ စစ္ရႈံးခဲ႔သည္။ ဂ်ပန္၊ေတာင္ကိုရီးယား၊ ၾသစေတ်းလ် တို႕တြင္ စစ္အေျခစိုက္ စခန္းမ်ားထားရွိျခင္း၊ ထိုင္၀မ္၊ ပါကစၥတန္၊ ထိုင္းနိုင္ငံ၊ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံမ်ားႏွင္႕ မဟာမိတ္ ဖြဲ႔ျခင္းတို႕ျဖင္႔ ႏူကလီးယား ထီးရီပ္မိုး ကာကြယ္ ေပးခဲ႔ သည္မ်ား ကိုလဲ ေတြ႔ရွိရမည္ ျဖစ္ပါသည္။သို႕ရာတြင္ ဒီပလိုေမစီ စစ္မ်က္ႏွာ ဘက္မွ ၾကည္႕လွ်င္ အေမရိကန္ နိုင္ငံ သည္ တရုတ္ႏွင္႔ ရုရွား ဂရိတ္ပါ၀ါ နိုင္ငံမ်ားအား ပိတ္ဆို႕ ခ်ဳပ္ကိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေသာ္လည္း ကမၻာ႕ေစ်းကြက္ ၾကီးမ်ားအား ပိုင္ဆိုင္ထားသူခ်င္း အက်ိဳးမရွိဘဲ ပဋိပကၡျဖစ္ေအာင္လုပ္ၾကမည္မဟုတ္ေပ။
သို႕ျဖစ္ပါ၍ ပထ၀ီ၀င္နိုင္ငံေရး သည္ မ်က္ေမွာက္ကာလ တြင္ အေရးပါေသာနိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္း တြင္ပါ၀င္လာေပရာ ကမၻာ႕ဗဟိုခ်က္ သည္ အာရွတိုက္ ျဖစ္လာေနေၾကာင္း အေမရိကန္၏ ယေန႔လက္ရွိ အာရွပစိဖိတ္ မူ၀ါဒ ေျပာင္းလဲလာေနမႈမ်ား အားၾကည္႕ရႈျခင္းျဖင္႔ သိရွိနိုင္ေပမည္ ျဖစ္ သည္။သို႕ျဖစ္၍ ယေန႔ အခ်ိန္တြင္ ၄င္းအင္အားၾကီး နိုင္ငံမ်ား၏ အားျပိဳင္မႈ ႏွင္႔ နိုင္ငံေရး ပထ၀ီ၀င္ ၏အေရးပါမႈအား ဆက္လက္ ေစာင္႕ၾကည္႕ရင္း မိမိ နိုင္ငံ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္တံ႔ ခိုင္ျမဲေရးအတြက္ ထိမ္းသိန္း ကာကြယ္ေစာင္႕ေရွာက္ သြားရမည္သာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသား ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။။။။။။။။။
Credit : Here
No comments:
Post a Comment
မိမိတို႔၏အျမင္မ်ားကို လြတ္လပ္ပြင့္လင္းစြာေရးသားႏိုင္ပါသည္။
ဘမ္းမည္မဟုတ္ပါ။